ÇEVRE MÜHENDİSLERİ ODASI KOCAELİ ŞÜBESİNDEN AÇIKLAMA

Sakarya Hendek' te havai fişek fabrikasında gerçekleşen saat 11 civarında bir patlama gerçekleşmiş ve çevre illerden de hissedilmiştir. Patlama sonucu çıkan yangın çevre ve insan sağlığı açısından oldukça büyük bir risk yaratmaktadır. Olay sonucu oluşan yoğun emisyonlar için toksik özellikleri sebebiyle bölgede ve çevre illerde yaşayan halk için uyarılar yapılmalı, tedbirler alınmalıdır. Bu tür endüstriyel kazalar sonrasında tesis üretiminde kullanılan maddelerin belirlenerek, yanma sonucunda çıkacak gazların tespiti yapılmalı ve yarılanma ömürleri de dikkate alınarak bir plan çıkarılması önemlidir.

Havai fişek yapımında kullanılan temel bileşen siyah baruttur. Havai fişeklerde yukarı doğru ilk itme hareketini sağlayan siyah barut haricinde, renkleri üretmek için bakır, baryum, sodyum, stronsiyum gibi elementlerin yanında magnezyum, alüminyum ve titanyum gibi elementler de kıvılcım-parıltı amacıyla kullanılabiliyor. Bunun haricinde havai fişek yapısı içerisinde oksitleme bileşikleri olarak da nitrat, klorat veya perklorat’a yer verildiği bilinmektedir. Normal bir havai fişek patlatma işleminde oksitleme görevini gören elementlerin ve kimyasal reaksiyonların sonucu nispeten kontrollü bir son nihai ürün oluşumu gözlenirken, kaza sonucu üretim tesisinde tüm bu kimyasalların alev alması ve/veya patlaması ile açığa çıkan gazlar kontrolsüz olarak salınır ve mukozal yapıya, gözlere, solunum sistemlerine zararlı etkiye sahiptir. Örneğin Klorat molekülleri organik bileşikleri kolayca oksitleyen özelliği sebebiyle kimyasal olarak zararlı bileşenlerden biridir. Gözlerde tahriş, nefes almada zorluk, boğulma hissi, nefes darlığı gibi etkileri maruz kalınan dozaja göre değişir ve artış gösterebilir.

Endüstriyel kazalarda yanan maddenin bileşikleri dışında bir diğer önemli hususta rüzgar yönüdür. Emisyonun yayılması ve o güzergahtaki çevre, insan sağlığı açısından değerlendirmelerde göz önüne alınmalıdır. Meteorolojik şartlar da göz önüne alındığında tahmini rüzgar yönünün Eskişehir, Kütahya istikametine doğru yayılım olması beklenmektedir. Ekte yer almaktadır.

Ayrıca patlama ve yangın sırasında oluşan emisyon ve atıklar dışında söndürme işlemi için kullanılan su sebebiyle zeminde ve toprak alanda toksik kalıntılar oluşması hususu da göz önüne alınmalıdır.

Tesisin yakınında ve o bölgede yaşayan halkımız için dışarı çıkmamaları ve kapı, pencerelerini kapatmalarını öneriyoruz. Hatta ıslak bez ya da havlu ile açıklıkları kapatabilirler, kapı ve pencere altlarını destekleyebilirler.

Hem iş sağlığı güvenliği hem de çevre açısından büyük endüstriyel kazaların önlenmesinde mevzuat gereği gerekli tedbirlerin alınması ve eylem planlarının uygulanmasının önemli olduğuna bir kez daha acı bir şekilde şahit olduk. Tesis çalışanları ve çevre halkına bir kere daha geçmiş olsun diyor bir daha yaşanmamasını temenni ediyoruz.